شیدا دهداری: «پرویزخان» شبیه پدر من نیست

فیلم «پرویز خان» به نویسندگی و کارگردانی علی ثقفی و تهیه کنندگی عطا پناهی گزیده ای از زندگی مرد اخلاقی فوتبال ایران است که با حساسیت و تلاش فراوان توانست تیم ملی را از بحران عبور دهد. این فیلم محصول سازمان هنری رسانه اوج است و سعید پورصمیمی در نقش مرحوم دهداری ایفای نقش کرده است. شیدا دهداری، دختر پرویز دهداری که این روزها فیلم پدرش با نام «پرویز خان» در سینماها اکران می شود، می گوید: این فیلم را خیلی دوست دارم زیرا نشان می دهد پدرم چگونه با اقتدار، عشق، فداکاری و همه چیز متعلق به او بوده است. زمان و دوره تعیین کننده موفقیت تیم ملی فوتبال ایران است. شیدا دهداری نیز در این گفتگو گفت: اما باید بگویم این فیلم اثری درباره شخصیت پدرم نیست، بلکه تصویری از تاریخ و لحظه ای از فوتبال کشور است که مصادف با دوران مربیگری پدرم است. به همشهری درباره خودش و برادرش شاهین که برادرش تا پایان تحصیل در ایران دیپلم گرفت و سپس به آلمان رفت و به دلیل بیماری و نیاز به عمل در آنجا ماند.

پرویز خان فیلمی در مورد زندگی پدر شما و فوتبال است. این فیلم چقدر به زندگی شخصی و کاری پدرتان نزدیک است؟
راستش را بخواهید، در طول ساخت فیلم و مراحل مختلف فیلمبرداری، حضور چندانی نداشتم. چون فکر می کردم امکانات زیادی وجود دارد، اما فیلم سریعتر از آنچه فکر می کردم فیلمبرداری شد. با این حال، در همان یکی من دو جلسه را که در آن با دوستان صحبت کردیم راهنمایی کردم. می دانم که برای این فیلم زحمات زیادی کشیده شده است و دوستان کار بسیار سختی انجام داده اند که نمی توان و نباید آن را نادیده گرفت. اما این را هم باید اعتراف کنم که در برخی موارد محتوای فیلم مبنای واقعی نداشت.

با این حال همیشه وقتی فیلمی درباره زندگی شخصیتی شناخته شده از سیاست، ورزش یا عرصه های دیگر ساخته می شود، انتقاد وجود دارد.
بله این درسته. برخی از دوستان پدرم انتقاد کردند که شخصیت پرویز دهداری آنطور که در برخی صحنه ها نشان داده شده نیست. مثلا پدرم تند راه نمی رفت و روی زمین جیغ نمی زد و این درست است نبود. اما در مجموع نگاه عیب‌جویی به این کار ندارم و تلاش‌هایی که برای آن انجام می‌شود را در اولویت می‌دانم. می توانم بگویم این فیلم در واقع اثری درباره شخصیت مرحوم پدرم نیست، بلکه تصویری از تاریخ کشور است که مصادف با دوران مربیگری پدرم است.

آیا در زمان اکران فیلم را با تماشاگران تماشا کردید؟ در مورد بازخورد عمومی بگویید.
تا کنون هیچ بازخورد منفی در مورد اکران ندیده یا نشنیده ام. البته همانطور که گفتم برخی از دوستانم انتقاداتی داشتند، اما مشخصا به نتیجه فیلم اهمیت می دهم و در این مدت بازخورد خوبی از مردم گرفته ام. به غیر از نقش هایی که گفتم، با توجه به اینکه آقای سعید پورصمیمی نه با فوتبال آشنا بود و نه با شخصیت پدرم، چیزهای دیگری قابل قبول است، اما برای ایفای این نقش تلاش زیادی کرد و قبل از هر چیز ظرافت، عشق به کار (هم برای بچه های تیم و برای مقام و موفقیت کلی تیم ملی، ملی گرایی و روحیه اش در مسابقات مشهود بود.

المیرا دهقان نقش خود را در این فیلم بازی کرد. از بازی او بگویید و اینکه آیا او در این نقش است؟
خانم دهقان هم برای ایفای این نقش تلاش زیادی کردند و تا حد زیادی موفق بودند. با این حال، وقتی با گروه فیلمبرداری صحبت کردیم، گفتم که واقعاً از نشان دادن احساسات لذت نمی برم. اما ظاهراً شرایط فیلم و روایت تصویری ایجاب می کرد که این موارد باید تغییر یا اغراق می شد، زیرا این اثر مستند را نمی توان به صورت تصادفی اجرا کرد و باید در جاهایی جذابیت بصری و سینمایی داشته باشد. با همه اینها من فیلم پرویز خان را دوست دارم. زیرا نشان می دهد که چگونه پدر در این برهه از زمان بدون توجه به وضعیت سلامتی و بدون چشم انداز مالی و تنها به دلیل منافع ملی با اقتدار، عشق، فداکاری و تمام وجودش کار می کند و باعث موفقیت تیم می شود.

انتقادی که از فیلم شنیدید چه بود؟
انتقاد اصلی به ظاهر پدرم و کوچکتر بودن آنها از آقای پورصمیمی در آن زمان بود. مشکل دیگر این بود که پدر به دلیل ویژگی های اخلاقی و منش، هرگز به خانه بازیکنی با مختصات شخصیتی «موفق» نمی رفت تا برای بازگشتش التماس کند. البته بعدها کارگردان برایم توضیح داد که این حرکت از منظر فراملی پدرم برخاسته است که می‌خواهند ناسیونالیسم را پیاده کنند، حتی به قیمت پایمال شدن غرورشان.

با توجه به اینکه در فیلم به ویژگی ها و ویژگی های رفتاری پرویز دهداری اشاره شده است، این سوال پیش می آید که آیا الگوی رفتاری خاص دهداری در فوتبال در زندگی شخصی او نیز به کار گرفته شده است؟
برخی از مردم از کلمه “استبداد” برای توصیف ویژگی های رفتاری یک دیکتاتور استفاده می کنند که به نظر من کلمه درستی نیست. پرویز دهداری همیشه بر اصول سختگیرانه اخلاقی خود در زندگی اصرار داشت و البته تحمل این موضوع برای من و خانواده ام سخت بود. اما آنها اصول درستی داشتند که همیشه می خواستند در زندگی ما پیاده کنند، اصولی مثل اولویت دادن به دیگران بر خودشان، بازی نکردن و تسلیم نشدن در مقابل خشونت. از همین روحیه بود که وقتی با شورشی علیه اصول خودشان (یعنی ماجرای استعفای دسته جمعی بازیکنان تیم ملی فوتبال ایران) مواجه شدند، دست به این اقدامات زدند و تصمیم گرفتند. البته همه این ایرادها مستقیماً به پدرم مربوط می شود نبود و مشکلاتی بین بازیکنان تیم ملی و کل مدیریت وجود داشت و من این را اغلب از آقایانی که انجمن و سایر سمت ها را اداره می کردند شنیدم.

به عنوان دختر پرویز دهداری کدام سکانس از فیلم پرویز خان را دوست داشتید؟
من همه سکانس ها را دوست داشتم. اما در سکانس پایانی وقتی با آرامش درونی همیشگی خود به خلوت می‌آیند و بعد از پیروزی در کویت نفس عمیقی می‌کشند، با تمام وجود احساس کردم که چه بر سر پدر آمده است.

ساخت فیلم و حتی سریال های تلویزیونی درباره چهره های ملی به ویژه ورزشکاران بسیار کم اتفاق می افتد. تولید و اکران چنین فیلم هایی را چقدر ضروری می دانید؟
چیزی که حقیقت دارد و بسیار مهم است این است که باید از زندگی شخصیت هایی مثل پدرم که بی اهمیت نیستند تصویری ساخت. به دلیل شرایط امروز، فوتبال فقط پول است و تمرکز روی پول باعث شده مسائل اخلاقی کمتر و کمتر اهمیت پیدا کند. چنین نگرشی باعث می شود که انسان اخلاق را به تمسخر بگیرد. در چنین شرایطی، اینکه فردی مثل پدرم بابت کاری که برای تیم ملی انجام داده، ریالی دریافت نکرده، مانند یک داستان و افسانه است و مردم را به فکر فرو می برد. شفقت، عشق، فداکاری و انسانیت چه جایگاهی دارد؟ به همین دلیل ساخت چنین آثاری از منظر آشنایی مردم با این افراد و فضایل اخلاقی آنها حائز اهمیت است.

از شخصیت ها تا سکانس های ورزشی

طرفداران ورزش همیشه از تماشای فیلم های شخصیت های مورد علاقه خود در صفحه بزرگ لذت می برند. شاید در این سال ها فیلم های ورزشی ساخته می شد اما شخصیت های ورزشی به ندرت تبدیل به فیلم می شوند.
در بین رشته های ورزشی، فوتبال طرفداران زیادی دارد و فیلم های زیادی ساخته شده است که در آن شخصیت های مرتبط با ورزش فوتبال ظاهر می شوند یا سکانس های فوتبال را به تصویر می کشند. از «هیچ» عبدالرضا کاهانی تا «یه هبه قند» پر است از لحظات نوستالژیک دیدارهای خانوادگی و یکی یکی از سکانس های جالب آن مربوط به شب قبل از عروسی است. جایی که دامادهای خانواده دورهمی جمع می شوند و در L.Cدی هرمز چه آورده، می نشینند و فوتبال اسپانیا و هلند را زنده می بینند و تخم مرغ می شکنند! یا «عرق سرد» سهیل بیراگی به «تومان» داستان زندگی شخصیتی به نام داوود است که با شرط بندی روی اسب سواری و فوتبال سعی در ارتقای سطح زندگی خود دارد. بلیت را می برد و یک شبه مسیر صد ساله را طی می کند.
کاراکترهای روی صفحه قابل پردازش نیستند
اما شخصیت های ورزشی و کاوش در زندگی خصوصی و ورزشی آنها کمتر مورد توجه فیلمسازان است.یکی غلامرضا تختی یکی از شخصیت های وزرشی است که بهرام توکلی نام او را کارگردانی کرده است. زمانی که بهرام توکلی فیلم غلامرضا تختی را تماشا کرد، خیلی ها فکر کردند شاید این فیلم به اندازه معدود فیلم های بیوگرافی ایرانی نباشد. به ویژه فیلم جهان پهلوان تختی به تهیه کنندگی مرحوم علی حاتمی و سپس بهروز افخمی پیش از این نادیده گرفته شده بود.
فیلم لاله بر اساس زندگی لاله صدیق یکی از قهرمانان اتومبیل رانی از دیگر فیلم های ساخته و اکران شده بود. اما مدت زمان تولید این فیلم به قدری بالا بود که اکران آن چندان مورد توجه قرار نگرفت.
همچنین فیلم بیرو یکی از فیلم های مرتضی علی عباس میرزایی است که بر اساس زندگی علیرضا بیرانوند دروازه بان سرشناس پرسپولیس ساخته شده است. این فیلم زندگی این بازیکن را از دوران کودکی تا ورود به سطح حرفه ای فوتبال روایت می کند. البته فیلم «اورکا» نیز قابل ذکر است، فیلمی درباره شناگر ایرانی الهام السادات اصغری که رکوردهای گینس را شکست. گرفته شد.
اکنون «پرویزخان» که برگرفته از زندگی پرویز دهداری است. آیا این فیلم می تواند در سینما موفق باشد؟

۲۲۰۵۷