روی ادامه رشد اقتصادی حساب نکنید

یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه رشد اقتصادی پایدار نیست، توضیح می دهد: رشد پایدار رشدی است که با اصلاحات نهادی و زیرساختی همراه باشد، اما امروز در مدیریت کشور و حل چالش های اقتصادی شاهد اصلاحات نهادی، زیرساختی یا تغییرات اساسی نیستیم.

به گزارش پی ام آپ؛ رشد اقتصادی کشور در سه ماهه اول سال 1402 6.2 درصد و رشد اقتصادی غیرنفتی 5.2 درصد در این مدت بوده است. این تصویر از اقتصاد ایران بر اساس آمار بانک مرکزی است. تصویری که مردم هنوز روی میز خود دست نزده اند و حتی به گفته تحلیل گران، باعث افزایش حجم سفره خانه ها نشده است.

تحلیلگران اقتصادی معتقدند تا زمانی که رشد تورم کنترل نشود و نرخ سود واقعی منفی باشد، قطعا تاثیر رشد اقتصادی برای مردم احساس نخواهد شد. علاوه بر این، رشد اقتصادی در 10 سال گذشته صفر بوده است.

پیمان مولوی کارشناس اقتصادی می گوید: واقعیت این است که رشد اقتصادی تنها معیار بهبود شرایط اقتصادی نیست و برای مقایسه بهتر باید شاخص های دیگر را نیز در نظر گرفت.

آنچه به اعتقاد او باید روی سفره مردم باشد کاهش نرخ تورم است و تا زمانی که نرخ تورم در ایران کنترل نشود، شرایط اقتصادی به همین شکل باقی خواهد ماند.

علاوه بر این، رشد تورم در ایران بر اساس راهکارهای این اقتصاددان یا آن اقتصاددان بهبود نخواهد یافت، هر چند سه سال پیش یا زودتر می شد با این نسخه های اقتصادی کاری انجام داد.

به گفته وی، امروز تنها یک تصمیم سیاسی قاطع برای برون رفت از این وضعیت لازم است. در صورت اتخاذ این تصمیم سیاسی و کاهش تنش در کشور و رفع تحریم ها، می توان امیدوار بود که تغییرات مثبتی در زندگی مردم ایجاد شود. در غیر این صورت متأسفانه این روند تغییر نخواهد کرد.

وقتی آمار متناقض است

تحلیلگران اقتصادی معتقدند که اگر اصلاً رشدی اتفاق بیفتد به دلیل احیای بخش نفت است و از آنجایی که ظرفیت تولید نفت در اقتصاد ایران افزایش نیافته است، به محض اینکه به سقف تولید در بخش نفت برسیم، این رشد افزایش می یابد. متوقف خواهد شد. در همین رابطه، کامران ندری، کارشناس اقتصادی در گفت وگو با خبرگزاری پی ام آپ، درباره نرخ رشد 6 درصدی اقتصاد می گوید: باید چند نکته را در نظر گرفت.

وی می افزاید: باید به شاخص مدیریت خرید نگاه کنید، نشان می دهد که شرکت ها وضعیت خوبی ندارند و بنابراین می توان گفت که سفارشات در شرکت ها کاهش یافته است. آخرین گزارش از این شاخص زیر 50 است که اگر این شاخص به زیر 50 برسد نشان دهنده وضعیت مناسبی نیست. بر این اساس می توان گفت که بین این آمار و سایر آمارهای جانبی اقتصاد ایران تناقض وجود دارد.

این کارشناس اقتصادی تصریح می کند: نکته دوم این است که آمارها بر اساس رشد ارزش افزوده در بخش های تولیدی تهیه شده است. اگر این آمارها به تفکیک هزینه های انجام شده در اقتصاد ارائه می شد، شاید بتوانیم تحلیل جامع تری از این آمارهای رشد اقتصادی به دست آوریم.

در مورد هزینه‌ها، ندری می‌گوید تنها داده‌های موجود افزایش ۲ درصدی سرمایه‌گذاری است. در مورد اینکه در این مدت برای مصرف خصوصی یا مخارج دولتی چه اتفاقی افتاده است و هزینه های دولت چقدر افزایش یافته یا خالص صادرات چگونه تغییر کرده است، تا این لحظه به این اطلاعات دسترسی نداشتیم. اگر اطلاعات رشد اقتصادی از این منظر تکمیل شود، تحلیل‌ها می‌توانند دقیق‌تر باشند.

ظرفیت تولید نفت افزایش نیافته است

وی تصریح می کند: نکته سوم این است که اطلاعاتی که در دسترس ما، محرک و موتور رشد در فصل بهار است، مانند دوره های قبل که در دهه گذشته شاهد رشد بودیم، نفت بوده است. رشد اصلی اقتصاد در حال حاضر ناشی از توانایی بخش نفت برای بهره برداری از ظرفیت بالقوه است.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: البته این به معنای افزایش ظرفیت تولید در حوزه نفت نیست. به دلیل تحریم ها، بخش نفت تولید خود را متوقف کرده بود زیرا نمی توانست همه محصولات را صادر کند یا بفروشد. اما اکنون که به نظر می رسد برخی از صادرات نفت آسان شده و تحریم های مربوط به صادرات نفت کاهش یافته است، طبیعتا تولید نفت در اقتصاد ایران افزایش یافته است.

ندری می گوید: از آنجایی که ظرفیت تولید نفت اقتصاد افزایش نیافته است، به هر حال این رشد متوقف می شود. یعنی زمانی که به سقف تولید در بخش نفت برسیم، این رشد متوقف خواهد شد.

وی تصریح می کند: نکته بعدی این است که اگر سیاستمداران در ایران و آمریکا مجدداً موضع خود را تغییر دهند، زیرا تحریم ها برای همیشه لغو نشده و تنها توافقاتی بین ایران و آمریکا انجام شده است، بر این اساس یک این احتمال وجود دارد که دیگر نتوانیم نفت صادر کنیم. ممکن است در کوتاه مدت امکان پذیر نباشد، اما در میان مدت و بلند مدت امکان پذیر است.

آیا می توان به رشد اقتصادی پایدار امیدوار بود؟

این کارشناس اقتصادی درباره خوش بینی دولت به رشد اقتصادی می گوید: بالاخره تولید نفت افزایش یافته، وضعیت دولت تا حدودی بهتر شده و مشکلات ناشی از کسری بودجه که در سال های اخیر با آن مواجه بوده ایم، کاهش یافته است. بخش نفت رشد می کند، همچنین تأثیر مثبتی بر سایر بخش ها دارد. بنابراین مشاهده می کنید که بخش خدمات و صنعت با بخش نفت همبستگی مثبتی داشته است.

ندری می افزاید: با این حال معتقدم این رشد اقتصادی پایدار نیست. رشد پایدار رشدی است که با اصلاحات نهادی و زیرساختی همراه باشد. اصلاحات نهادی و زیرساختی و تغییرات اساسی در وضعیت اداری کشور و حل چالش های اقتصادی نمی بینیم. بنابراین، اگرچه این رشد در کوتاه مدت تاثیر مثبتی دارد، اما انتظار نمی رود که تاثیر بلندمدت داشته باشد.