برجام، فرصت‌های موقت و چالش‌های دائمی
در ارتباط با برجام، فرصت هاى زيادى از دست رفته است. اين غفلت، بدون استثنا به همه طرف هاى اين توافق (البته با سهم هاى متفاوت) از زمان دستيابى به آن بر مى گردد. اين در حالى است كه ديپلماسى از آن جهت به عنوان فن و هنر شناخته شده كه بتواند در محيط متغير بين المللى، دستاوردها را افزون و چالش ها را مديريت كند
مهدی علیخانی، استاد دانشگاه و رئیس گروه عربی انجمن ایرانی مطالعات غرب آسیا نوشت: در فضای پویای بین المللی، فرصت ها و تهدیدهای زیادی وجود دارد. با این تفاوت که فرصت ها بر خلاف تهدیدها زودگذر هستند و با اندکی بی دقتی از دست می روند.
در رابطه با برجام، فرصت های زیادی از دست رفته است. این سهل انگاری بدون استثنا (البته با نسبت های مختلف) از لحظه حصول به همه طرف های این توافق برمی گردد. در این میان، دیپلماسی به عنوان یک هنر شناخته می شود زیرا می تواند دستاوردها را افزایش دهد و چالش ها را در محیط متحول بین المللی مدیریت کند.
زمانی که دولت ترامپ پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در سال 2020/1399 به شورای امنیت ارائه کرد، نتیجه بسیار تحقیرآمیز بود. تنها جمهوری دومینیکن به قطعنامه آمریکا رای مثبت داد. در آن زمان عدم همکاری اروپایی ها و به ویژه انگلیس با آمریکا بسیار چشمگیر بود.
اما اکنون در شرایطی که دستگاه دیپلماسی از مذاکره سازنده با طرف‌های برجام برای رفع تحریم‌ها خبر می‌دهد و نماینده ایران در سازمان ملل برجام را «بهترین گزینه موجود» توصیف می‌کند، اروپا که در آن مقطع زمانی در «تحقیر سیاسی-حقوقی» و شکست تاریخی آمریکا در برابر ایران نقش مهمی ایفا کرد، این کشور برای حفظ تحریم های موشکی ایران بیشترین تأثیر را از تحولات جنگ اوکراین داشته است. تحریم هایی که باید مطابق با بندهای غروب برجام (که قطعنامه 2231 شورای امنیت بر آن تاکید مضاعف داشت) در ماه مهر / مهر سال به پایان می رسد.
انجام این اقدام یکی از آشکارترین نقض برجام و گامی بیشتر به سوی پایان توافق است که به عنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای تاریخ دیپلماسی جهانی به ویژه از منظر اروپا شناخته شد. یکی از دلایل این است که کشور بدون جنگ از تهدیدات خطرناک شش قطعنامه فصل هفتم شورای امنیت خارج شد.
دولت بایدن با خروج از برجام و پرتاب سنگ به چاه، اروپا همراه با چین و روسیه با ناکامی و اجرای کامل تعهدات خود در برجام پس از خروج آمریکا از برجام، با عدم بازگشت به توافق و مانع تراشی جناح های مخالف این دستاورد بزرگ. در ایران و سپس به تعویق انداختن توافق احتمالی با تحلیل‌های گمراه‌کننده و نادرست مانند زمستان سخت و… نشان داد که چگونه طرف‌های مختلف با از دست دادن فرصت‌های کسب امتیازات بیشتر، در مسیر پایان دادن به این توافق هسته‌ای هستند. و متأسفانه به نظر می رسد این چرخه مهجوریت همچنان ادامه دارد.
