این 54 کاروانسرای دیدنی در ایران به ثبت جهانی رسیدند!

رسول وطن دوست، نماینده میراث فرهنگی ایران که در نشست یونسکو حضور داشت، گفت: ایران پرونده 56 کاروانسرا را ارسال کرده و 75 کاروانسرا را در سراسر کشور به ثبت رسانده است. ایران برای انتخاب این 54 کاروانسرا معیارهای متعددی از جمله معماری دوره های تاریخی را در نظر گرفت و با پیشنهاد ایکوموس آمادگی دارد دو کاروانسرا را حذف و در آینده به این فایل اضافه کند.

وی همچنین اعلام کرد که ایران آمادگی ادامه همکاری با ایکوموس در مدیریت، حفاظت و نگهداری از این کاروانسراها را دارد که سوال نمایندگان برخی کشورها در نشست یونسکو بود.

این ۵۴ کاروانسرا شامل دیرگچین قم، نوشیروان اصفهان، پرند (قلعه سنگی) تهران، رباط شرف خراسان رضوی، سنگی انجیره یزد، جمال‌آباد آذربایجان شرقی، عباس‌آباد تایباد خراسان رضوی، فخر داوود خراسان رضوی، شیخعلی‌خان اصفهان، مرنجاب اصفهان، امین‌آباد اصفهان، گبرآباد کاشان، مهیار اصفهان، گز اصفهان، کوهپایه اصفهان، مزینان خراسان رضوی، ایزدخواست فارس، فخرآباد خراسان رضوی، سرایان خراسان جنوبی، قصر بهرام سمنان، آهوان سمنان، میامی سمنان، عباس‌آباد سمنان، میاندشت سمنان، زین‌الدین یزد، میبد یزد، فرسفرج همدان، خواجه‌نظر آذربایجان غربی، دهدشت کهگیلویه و بویراحمد، بیستون کرمانشاه، گنجعلی‌خان کرمان، گویجه بل آذربایجان شرقی، خوی آذربایجان غربی، صائین اردبیل، تی‌تی گیلان، باغ شیخ مرکزی، زعفرانیه خراسان رضوی، مهر خراسان رضوی، ینگه‌امام البرز، بستک هرمزگان، برازجان بوشهر، خرانق یزد، آجری انجیره یزد، افضل خوزستان، نیستانک اصفهان، چاه کوران کرمان، چمشک لرستان، رشتی یزد، تاج آباد همدان، ده محمد خراسان جنوبی، خان آذربایجان غربی، چهل پایه خراسان جنوبی، سعدالسلطنه قزوین و رباط قِلی خراسان شمالی است.

در پرونده «کاروانسراهای ایران» در یونسکو تأکید شده است که «کاروانسراها یکی از مهم‌ترین اشکال معماری ایرانی هستند که منجر به توسعه مسیرها و نیازهای مرتبط با خواسته‌ها و الزامات سفر شده است».

این کاروانسراها با مقایسه نقشه های 200 کاروانسرا انتخاب شدند. در پرونده یونسکو آمده است که «هیچ یک نقشه تکراری ندارند، پس بدیهی است که کاروانسراها حاصل و محصول خلاقیت و نبوغ معماران ایرانی در طول تاریخ است.

علاوه بر این، کاروانسراهای ایران مستقیماً در تحولات اجتماعی و فرهنگی نقش داشته اند، به طوری که تأثیر آنها را می توان در ادبیات، شعر، نقاشی، مینیاتور، موسیقی و حتی معماری مشاهده کرد.

در مقایسه با سایر نوع کاروانسراهای موجود در خارج از ایران، کاروانسراهای ایرانی تفاوتی در شکل و نقشه دارند. به نظر می‌رسد که نمونه‌های اولیه کاروانسراها از ایران الهام گرفته شده‌اند.

در حال حاضر، کمیته میراث جهانی یونسکو در شهر ریاض عربستان سعودی دورهمی خود را با بررسی ۵۰ پرونده میراث طبیعی و تاریخی آغاز کرده است. پیش از این، پیشنهاد الحاق جنگل دیزمار به پرونده جنگل هیرکانی توسط ایران در این اجلاس یونسکو مطرح شد. پس از توصیه این سازمان فرهنگی، ایران تصمیم گرفت جنگل دیزمار را در قالب پرونده ارسباران به یونسکو ارائه دهد. پرونده منظر فرهنگی ماسوله نیز در دستور بررسی این اجلاس قرار دارد و در روزهای آینده مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

ایران تاکنون ۲۶ اثر تاریخی و طبیعی خود را در یونسکو ثبت کرده است که شامل مکان‌هایی نظیر چغازنبیل، تخت جمشید، میدان نقش جهان اصفهان، تخت سلیمان، چشم‌انداز فرهنگی ارگ بم، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، سنگ‌نبشته بیستون، مجموعه آثار رهبانی ارامنه، سازه‌های آبی شوشتر، بازار تاریخی تبریز، آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، باغ ایرانی، مسجد جامع اصفهان، برج گنبد قابوس، کاخ گلستان، شهر سوخته، چشم‌انداز فرهنگی میمند، شوش، قنات ایرانی، دشت لوت، شهر تاریخی یزد، چشم‌انداز باستان‌شناسی ساسانی منطقه فارس، جنگل‌های هیرکانی، راه‌آهن سراسری ایران و چشم‌انداز فرهنگی اورامانات است. با ثبت پرونده کاروانسراهای تاریخی ایران، تعداد میراث فرهنگی جهانی ایران به ۲۷ اثر افزایش یافته است.