لبریز شدن صبر عروس و دامادهای جوان! / 391 هزار نفر در صف انتظار و تعلل بانک ها در پرداخت تسهیلات!

با وجود هزینه های سرسام آور ازدواج اکثر افراد هنگام تشکیل زندگی مشترک نیاز به کمک و تسهیلات دارند. یکی از از تسهیلات که اکثر افراد روی آن حساب باز می کنند گرفتن وام ازدواج است که به تازگی تاخیر زیادی در پرداخت آن وجود دارد.

در بخش بزرگی از جامعه هنگام ازدواج، درخواست وام ازدواج اولویت اول است. این نشان می دهد که این وام ها نقش برجسته ای در تشکیل خانواده های ایرانی دارد. این در حالی است که روند کند پرداخت وام ازدواج و افزایش تقاضا، مبالغ کم و ضمانت های غیر ضروری سه مشکل عمده متقاضیان وام ازدواج در سال های اخیر بوده است. و برای حل یکی از این مشکلات (انباشت تقاضا و صف های طولانی) طرح ضربتی موسسات ازدواج به عنوان آخرین اقدام دولت وقت در سال 1395 اجرا شد. 11 بانک با بانک مرکزی تفاهم نامه امضا کردند و طرح وام ازدواج فوری را ظرف دو ماه اجرا کردند.

قانون جوانی جمعیت که آمد…

پس از تصویب قانون حمایت از خانواده و جوانان، در دو سال اخیر بر اساس ماده 68 این قانون، مبلغ وام ازدواج به طور پیوسته افزایش یافته است. در این بند آمده است: «بانک مرکزی به منظور حمایت از ازدواج جوانان، مکلف به پرداخت تسهیلات قرض الحسنه ازدواج از محل پس‌انداز و استقراض جاری نظام بانکی شد».

391 هزار نفر در نوبت دریافت وام ازدواج

بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی، تا پایان خردادماه حدود 391 هزار متقاضی در نوبت دریافت امتیاز ازدواج بودند. با فرض اینکه میانگین مبلغ وام ازدواج 215 میلیون تومان باشد، مبلغی کمتر از 84 هزار میلیارد تومان برای پرداخت فوری تسهیلات وام ازدواج به کلیه متقاضیان مورد نیاز است. طبق ماده 68 قانون جوانان، کمک هزینه ازدواج باید از محل پس‌انداز و وام جاری نظام بانکی پرداخت شود. میزان این وجوه در بانک ها چقدر است؟ این وام بر اساس میانگین پنج ساله وجوه حاصل از پس انداز و حساب های جاری قرض الحسنه از جمله گزارش کسر بودجه دیوان محاسبات در سال 1402 که حدود 8 است، یک میلیارد تومان برآورد شده است. این شامل درصد وجوه موجود در حساب های پس انداز و جاری قرض الحسنه می باشد. بخشی از علت دیر بازپرداخت این وام ها ممکن است به دلیل کمبود ذخایر مازاد بانک ها باشد.

دستور مهم رئیس جمهور

به طور همزمان 14 تیر دولت در نامه ای به رئیس کل بانک مرکزی دستورات پنج گانه رئیس جمهور در خصوص پرداخت وام ازدواج به متقاضیان از جمله به صفر رساندن صف وام ازدواج تا پایان تابستان امسال را ابلاغ کرد. این بدان معناست که بانک ها فقط 40 روز فرصت دارند تا این کار را انجام دهند. همچنین رئیس‌جمهور در بند 3 این اطلاعیه از بانک مرکزی خواست در اخذ ضمانت‌نامه‌هایی که فراتر از دستورات شعب بانکی است سخت‌گیری نکند.

سهم تسهیلات ازدواج از کل منابع

بررسی روند شش ساله گزارش دیوان محاسبات کشور از وضعیت اعتبارات بودجه مؤسسات ازدواج نشان می دهد که نسبت مؤسسات ازدواج کمتر از 10 درصد از کل اعتبارات موجود از محل حساب های پس انداز و جاری قرض الحسنه را تشکیل می دهد. . از ابتدای سال 1397 تاکنون 180 میلیون تومان و در مجموع 360 میلیون تومان، زوج های زیر 25 سال و همسران زیر 23 سال مبلغ 220 میلیون تومان و جمعاً 440 میلیون تومان دریافت می کنند. بنابراین با دریافت وام ازدواج می توان در حداقل ترین شرایط نیازهای اولیه زندگی را تامین کرد. با این وجود، شایسته است که دولت مانند سال 1395 یکبار برای همیشه صف طولانی وام ازدواج را حذف کند و روند پرداخت این موسسه قرض‌الحسنه را بلافاصله و در مدت کوتاهی اجرا کند. اما به نظر می رسد بانک ها هم بی پول نیستند، 17 مرداد اقتصاد 100 در گزارشی گفت: بانک های کشور مجموعا بیش از 164 میلیارد تومان وام به کارکنان خود پرداخت کرده اند که این رقم بیش از وام های ارائه شده برای ازدواج  از سال گذشته تا خرداد امسال است.

حساب دیداری ریالی بانک ها نزد بانک مرکزی خالی است

موضوع تسهیلات اعتباری برای ازدواج را با آقای دکتر در میان می گذاریم. عباس دادجوی توکلی، استاد دانشگاه و کارشناس بانکی در پاسخ به این سوال که چرا بانک ها در بازپرداخت این وام ها تاخیر دارند؟ او این طور پاسخ می‌دهد: دلیل مقاومت بانک‌ها در پرداخت تسهیلات این است که حساب دیداری ریالی آن‌ها نزد بانک مرکزی خالی است. وقتی بانکی می خواهد وام را پرداخت کند، مهم نیست که چقدر سپرده داشته باشد. بلکه میزان سپرده های ریالی جاری (ذخایر مازاد) بانک نزد بانک مرکزی تعیین کننده است. در حال حاضر مازاد ذخایر بانک ها 6 میلیارد تومان است. این بدان معناست که پول در بازار بین بانکی تنگ است. حال قانونگذار با نگارش این قانون و تعیین بخشودگی بدهی بانک، باید دولت را ملزم کند که حساب جاری ریالی بانک را از ردیف اعتبار خود برداشت کند. با این حال باید پذیرفت که چون این اعداد زیاد است، کار برای بانک مرکزی سخت خواهد بود. مشکل دیگر این است که اگر بانک مرکزی حساب جاری ریالی بانک را بدهکار کند، چه تضمینی وجود دارد که بانک ها منابع پرداخت وام ازدواج را تامین کنند؟ و اگرچه پول از یک بانک برداشت می شود، اما به این معنی است که از بانک دیگری برداشت می شود. برخی از بانک‌هایی که ذخایر مازاد خوبی دارند، گاهی از تسهیلات اضافه برداشت خودداری می‌کنند و به بانک‌های دیگر با نرخ سود بالا وام می‌دهند نه اینکه بار اضافه برداشت با نرخ سود 4 درصدی را به خود اختصاص دهند. او این را یکی از راه‌حل‌های کلیدی می‌داند و احتمالاً مشکل وارد کردن برخی از ارزهای طبقه‌بندی نشده به شبکه ذخیره بین بانکی است.