چرا آوینی از فیلم عروس دفاع کرد؟
به گزارش ریمینو آنلاین، به مناسبت سی و یکمین سالگرد شهادت مرتضی آوینی، نشست «سه دهه در آینه جادو» برگزار شد که در آن اندیشه های سینمایی آوینی در آیینه تجربیات سه دهه اخیر مرور شد. سینمای ایران، چهارشنبه 8 اسفند فروردین در حوزه هنری اتفاق افتاد.
مهر نوشت: بهروز افخمی در بخشی از این نشست گفت: تا جایی که سید مرتضی آوینی را از طریق فیلم‌های مستند «روایت فتح» می‌شناختیم، او فردی فنی بود، خودش پشت میز تحریریه می‌نشست و متن را می‌نوشت وی در عین حال توضیح تئوریک چرایی ساخت فیلم را ضروری دانست. آنچه می نوشت، افکاری بود که با خودش داشت و می خواست درباره سینما بیشتر بداند و افکارش را در جایی ثبت کند. اما نکته اینجاست که به غیر از آنچه او در سینما نوشته، نظریه دیگری در سینمای ما مطرح نشده، آثار فردی نوشته شده است، اما در فضایی هستیم که هیچ تولید داخلی و دانشگاهی در حوزه سینما نداریم. تئوری.
وی افزود: اینکه بگوییم محتوای آوینی در فضایی که چیزی نداریم، بیانگر نظریه نیست، ممکن است اغراق باشد. از گوینده چنین اظهارنظری باید پرسید چه نظریه دیگری که در ایران مطرح شده است را می داند؟
افخمی ادامه داد و در بخشی دیگر از این نشست درباره ایدئولوژیک بودن یا نبودن خود توضیح داد: به نظر من آوینی ایدئولوژیک نیست، شما نمی توانید در عین حال مدعی درک ایدئولوژیک باشید و پدیدارشناس باشید.
شهاب اسفندیاری رئیس دانشگاه صداوسیما در ادامه درباره ارتباط آوینی با فیلم های دهه 60 و 70 توضیح داد: بخشی از هزینه هایی که آوینی انجام داده به دلیل حمایت از فیلم های خاص بوده است. نبود حمایت از فیلم های دیگران محبوبیت زیادی داشت و شاید اگر زمان ها چنین بود نبود که دیگر هیچ حمایتی از فیلم های خاص و غیرقابل فروش، روشنفکرانه و غیرجذاب وجود نداشت، آوینی از برخی فیلم های دیگر که در این جریان نبودند، دست کشید. او در خاطرات یدالله صمدی درباره فیلم «دو و نیم» با علیرضا خمسه در نقش اصلی صحبت کرد و در همان زمان یک کارگردان سینما با او تماس گرفت و درباره این فیلم و بازیگرش گفت بعید است بتوانید بسازید. مثل آن فیلم است
وی در خصوص حمایت آوینی از فیلم عروس افخمی توضیح داد: در آن زمان حمایت ها از فیلم های خاصی بود و طبیعی است که شهید آوینی که به ضلع مردمی صنعت سینما اهمیت می داد در این حوزه واکنش نشان می داد و از برخی فیلم ها دفاع می کرد. حتی بعدها مقاله ای می نویسد و کمی عقب می نشیند و بعد از دفاع قبلی اش از عروس مثلا می گوید که عروس ایده آل سینمای ایران است.
اسفندیاری با اشاره به محبوبیت برخی فیلم ها و سریال ها در سینمای دینی گفت: هر چقدر هم که منتقدان سریال «یوسف پیامبر» را دوست نداشته باشند، باید قبول کنیم که سریال «مریم مقدس» را دوست دارند زمانی بازارهای ترکیه را فتح کرد. سریال های «مختارنامه» و «یوسف پیامبر» هر کدام در کشورهای مختلف طرفداران زیادی دارند.
رامتین شهبازی، منتقد سینما و مدرس دانشگاه در این نشست با رفع این تصور غلط درباره ایدئولوژیک بودن یا نبودن آوینی گفت: ایدئولوژی در اینجا به معنای منفی نیست. در نهایت، هر نظریه طرفدارانی پیدا می کند. ما آنقدر از برخی ایده ها دفاع و حمایت می کنیم که به مرور زمان ممکن است تبدیل به یک ایدئولوژی شود. شاید کسی ایده هایی داشته باشد که ایدئولوژی آنها نیست، اما دیگران آنها را ایدئولوژی خود کرده اند.
سیدمهدی نظامی دیگر پژوهشگر و کارشناس این نشست در ادامه به ارتباط اندیشه و تجربه عملی در سینمای ایران پرداخت: به نظر من شهید آوینی بیشتر در فضای تجربی و زبانی بازکننده انسداد بود. در عصر مدرنیته ما قادر به دستیابی به یک تجربه ثابت نیستیم.
وی افزود: آوینی در چارچوبی تثبیت شده ادغام نشده بود و اگر در این برهه زمانی حضور داشت، ممکن بود به همان دلیلی که در بالا گفته شد، جایگاهی در دانشگاه نداشته باشد.
ناظمی درباره میراث فکری آوینی و اینکه او برای چه کاری می تواند پیشرو باشد، گفت: آوینی می خواست بداند چقدر می تواند حقیقت را در سینما بیان کند. شاید به همین دلیل بود که سعی کرد خود را به کلماتی مانند «سینمای اسلامی» محدود نکند. شاید او به سینمای داستانی روی نمی آورد زیرا معتقد است سینمای داستانی در فضای دیالکتیکی بین فانتزی و واقعیت به فانتزی نزدیک است.
