عربستان و عراق بهترین اقتصادهای خاورمیانه/ رشد اقتصادی جیبوتی هم از ایران بالاتر می‌رود؟

با وجود اختلالات رشد اقتصادی جهانی در سال 2022، از ادامه محدودیت های کرونا گرفته تا جنگ روسیه و اوکراین، موانعی را برای اقتصاد جهانی و همچنین برای کشورهای خاورمیانه و به ویژه کشورهای فروشنده نفت ایجاد کرده است. ، به رشد مثبت خود ادامه داد.

آمارها نشان می دهد که متوسط ​​رشد اقتصادی در منطقه خاورمیانه 5.8 درصد بوده که کشورهای عضو شورای خلیج فارس رشد 7.3 درصدی و کشورهای در حال توسعه با رشد 4.9 درصدی ثبت کرده اند. از آنجایی که امسال کاهش قابل توجهی در رشد اقتصادی پیش بینی می شود، کشورهای منطقه نیز از این مشکل رنج خواهند برد.

در سال 2022، عربستان سعودی با رشد 8.7 درصدی، عراق و کویت با رشد 7.9 درصد و مصر و امارات متحده عربی با رشد 6.6 درصدی بالاترین رشد اقتصادی منطقه را به ثبت خواهند رساند.

این در حالی است که امسال رشد اقتصادی کشورهای منطقه کاهش می یابد و تنها عمان و جیبوتی رشد 4 درصدی را ثبت خواهند کرد که رقمی بالاتر از سال گذشته است. رشد اقتصادی ایران در سال 1401 2.7 درصد برآورد شده و پیش بینی می شود با توجه به کاهش جهانی، رشد ایران در سال 1402 به 2 درصد کاهش یابد که کمتر از میانگین منطقه است.

عربستان سعودی در حال حاضر بیشترین حجم و وسعت اقتصادی را در بین کشورهای منطقه دارد. این کشور تولید ناخالص داخلی خود را به 1019 میلیارد دلار رسانده است. پس از آن امارات متحده عربی با ۴۸۶ میلیارد دلار و مصر با ۴۷۷ میلیارد دلار قرار دارند و اقتصاد ایران با تولید ناخالص ۴۰۷ میلیارد دلار در رتبه بعدی قرار دارد.

پس از ایران عراق با 247 میلیارد دلار و قطر با 225 میلیارد دلار قرار دارند. کوچکترین اقتصادهای منطقه شامل جیبوتی با 4، سوریه با 12، فلسطین با 19 و لبنان با 22 میلیارد دلار است.

وقتی صحبت از درآمد سرانه به میان می آید، قطر با 78220 دلار در رتبه اول قرار دارد و حتی در این زمینه از ایالات متحده آمریکا نیز پیشی گرفته است. امارات متحده عربی، کویت، بحرین و عربستان سعودی در رتبه های بعدی قرار دارند و درآمد سرانه ایران 4809 دلار است.

طبق گزارش فوربس، آنها در میان 100 غول اقتصادی خاورمیانه قرار دارند

این در حالی است که مجله فوربس اسامی 100 غول مالی و صنعتی خاورمیانه در سال 2022 را اعلام کرده است و شرکت های ایرانی در این فهرست جایی ندارند.

مجله تجاری فوربس، یکی یکی از معتبرترین مجلات جهان فهرستی از 100 غول اقتصادی خاورمیانه در سال 2022 را منتشر کرد که در میان آنها نامی از شرکت های ایرانی یافت نمی شود.

در رتبه های اول و دوم این فهرست، عربستان سعودی با 33 شرکت و امارات متحده عربی با 25 شرکت قرار دارند. قطر و کویت به ترتیب با 16 و 8 شرکت بهتر از سایر کشورهای منطقه عمل کردند.

در میان 100 غول اقتصادی خاورمیانه، آرامکو عربستان بهترین عملکرد را دارد. SABIC از عربستان سعودی و بانک ملی قطر نیز در جایگاه دوم و سوم این فهرست قرار دارند. اما حتی در رتبه 100 لیست فوربس هم خبری از شرکت های ایرانی نیست.

عملکرد این 100 شرکت نشان می دهد که آنها در سال 2021 سود خالص 201.7 میلیارد دلاری تولید کردند که نشان دهنده رشد 121 درصدی درآمد نسبت به سال 2020 است.

عملکرد بهتر غول های خاورمیانه در مقایسه با اقتصاد جهانی

به نظر می رسد تب کرونا و البته روند صعودی قیمت نفت بیشترین تاثیر را در بهبود عملکرد این منطقه نفت خیز داشته است. به خصوص در حال حاضر که بزرگترین اقتصادهای جهان با افزایش تورم روبرو هستند.

جنگ روسیه در اوکراین باعث افزایش ناآرامی در اقتصاد بین‌المللی در سال جاری شده است. با این حال، به لطف افزایش قیمت نفت و انرژی، غول‌های مالی و صنعتی خاورمیانه از شرکت‌های دیگر در جهان بهتر عمل کردند. اما در این شرایط شرکت های ایرانی نتوانستند همگام با همسایگان خود حرکت کنند.

این در حالی است که شرکت های حوزه خلیج فارس به سرعت به فهرست 100 غول اقتصادی خاورمیانه اضافه می شوند. نام شرکت های اماراتی به ویژه در میان 24 شرکت تازه وارد به این لیست می درخشد.

اینها عبارتند از اداره برق و آب دبی، هلدینگ آلفا دبی، شرکت فرتی گلوب، شرکت نفت و گاز حفاری ADNOC و بنادر AD از ابوظبی. عربستان نیز در این فهرست ۳۳ درصد سهم دارد.

بزرگترین غول نفت و گاز جهان، آرامکو عربستان، با درآمد 400.5 میلیارد دلار و ارزش بازار 2.3 تریلیون دلار در صدر 100 شرکت بزرگ خاورمیانه قرار دارد.

به طور کلی، شرکت‌های فعال در بخش‌های انرژی، صنعتی و پتروشیمی که در این فهرست قرار دارند، بیش از ۶۵ درصد از کل درآمد خالص ۱۰۰ شرکت برتر فوربس را به خود اختصاص داده‌اند. بخش خدمات بانکی و مالی با 42 شرکت بیشترین نمایندگی را در این فهرست دارد.

چرا شرکت های ایرانی در لیست فوربس نیستند؟

این واقعیت که شرکت های ایرانی در لیست غول های خاورمیانه باقی مانده اند، می تواند جای تامل داشته باشد. در نگاه اول، به نظر می رسد تحریم ها این شرکت ها را کوچکتر از همیشه کرده است. همچنین ممکن است عده ای به وضعیت رکود و تورمی صنعت ایران و یا ترازنامه منفی شرکت های مالی فکر کنند.

اگرچه این ها عوامل موثری برای حذف شرکت های ایرانی از فهرست فوربس هستند، اما دلیل اصلی را باید در جای دیگری جستجو کرد. اینکه اقتصاد ایران اکنون احتمالاً در دست گروه هایی است که عنوان شرکتی مشخص و دقیقی ندارند. در این اقتصاد حتی موسساتی هستند که بیش از 400 شرکت در زیر مجموعه خود دارند. آیا 400 شرکت با گردش مالی چند میلیارد تومانی برای قرار گرفتن در این لیست کافی نیست؟

علاوه بر این، این گروه و حتی شرکت های رسمی به داده هایی که بتوان از آنها برای تحقیقات داخلی و خارجی استفاده کرد، دسترسی ندارند. بنابراین از این نقطه می توان بخشی از ماجرا را بررسی کرد. اگر اطلاعات دقیقی وجود داشت، شاید حداقل چند شرکت ایرانی در این لیست قرار می گرفتند.

6 کشور خاورمیانه در فهرست 25 بازار جذاب جهان

یک موسسه تحقیقاتی بین المللی در حوزه اقتصاد و اقتصاد ۲۵ کشور بزرگ را در شاخص اعتماد سرمایه گذاری خارجی (FDICI) که شامل ۶ کشور خاورمیانه به استثنای ایران است، ارائه کرده است.

بر اساس آخرین گزارش موسسه معتبر Kearney به نقل از المانیتور، امارات متحده عربی در بین کشورهای خاورمیانه رتبه اول را دارد و در مورد جلب اعتماد سرمایه گذاران خارجی در سال 2023 رتبه سوم را در جهان کسب کرده است.

شاخص Kearney یک نظرسنجی سالانه از مدیران جهانی است که بازارها را بر اساس چشم انداز سرمایه گذاری آنها در سه سال آینده ارزیابی می کند. اگرچه اولین گزارش Kearney در سال 1998 منتشر شد، اما این اولین بار است که این شرکت یک شاخص را به بازارهای نوظهور اختصاص می دهد.

اکنون شش کشور از منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در فهرست 25 کشور نوظهور جذاب برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی قرار دارند: امارات متحده عربی در رتبه سوم، قطر در رتبه چهارم و عربستان سعودی در رتبه ششم، مصر در رتبه چهاردهم. ترکیه در رتبه 15 در رده بندی جهانی و مراکش از خاورمیانه در رتبه 16 در این رده بندی جهانی قرار دارند.

بر اساس این گزارش، طرح دستور کار اقتصادی دبی که در ژانویه سال جاری راه اندازی شد، قابل توجه است. رودولف لومیر، مدیر و محقق در Kearney گفت: «امارات متحده عربی همچنان یک مقصد فوق‌العاده جذاب برای سرمایه‌گذاران خارجی است، به‌ویژه پس از راه‌اندازی طرح برنامه اقتصادی دبی، که در ژانویه امسال آغاز شد.

هدف از این طرح 8.7 تریلیون دلاری، تبدیل دبی به شهر پیشرو در جهان از نظر قدرت اقتصادی در دهه آینده است. این طرح شامل یک ابتکار اقتصادی برای تبدیل 30 شرکت خصوصی به استارت آپ های تک شاخ است. ارزش این بازار بیش از یک میلیارد دلار برآورد شده است.

در این گزارش همچنین آمده است که عربستان سعودی یک استراتژی جدید سرمایه گذاری ملی را در سال 2021 آغاز کرد که بر اساس آن قصد دارد تا سال 2030 بیش از 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی جذب کند.

در فهرست ارائه شده توسط Kearney، چین در رتبه اول، هند در رتبه دوم، تایلند پنجم، برزیل هفتم، مکزیک در رتبه هشتم و آرژانتین، مالزی، اندونزی، فیلیپین و ویتنام در رتبه بعدی قرار دارند.

در این گزارش آمده است که کیفیت اقتصاد عربستان سعودی در سال گذشته با رشد 8.7 درصدی و همچنین اقداماتی مانند «اصلاحات جامع برای حمایت از اقتصاد و تسریع توسعه‌های اقتصادی متنوع» تقویت شد.

در مورد قطر، کرنی همچنین فاش کرد که میزبانی موفق جام جهانی در سال گذشته باعث افزایش علاقه سرمایه گذاران خارجی به قطر شده است. اقتصاد که در سال گذشته 4.1 درصد رشد کرد، نسبت به سال 2021 رشد 1.5 درصدی را ثبت کرد.

به طور کلی، بیش از 82 درصد از مدیران جهانی که توسط کرنی مورد بررسی قرار گرفتند، گفتند که قصد دارند سرمایه گذاری مستقیم خارجی را طی سه سال آینده افزایش دهند. با این حال، کرنی اذعان کرد که علیرغم احساسات مثبت سرمایه گذاران در سال جاری، بازارهای نوظهور با خطرات ناشی از افزایش قیمت کالاها، ادامه بی ثباتی سیاسی به دلیل مسائلی مانند جنگ روسیه و اوکراین و تورم جهانی مواجه هستند.

تحریم‌های اقتصادی آمریکا و اروپا علیه ایران یکی از دلایل اصلی افزایش فاصله اقتصادی ایران و کشورهای همسایه در دو دهه گذشته است.

حسین عبده تبریزی، دبیرکل سابق بورس اوراق بهادار تهران ماه گذشته گفته بود: «اگر به همین منوال پیش برویم، تورم 50 درصدی در سال آینده خواهیم داشت.» اگر سیاستگذار اقدامات عاجل انجام ندهد و علت اصلی را برطرف نکند. افزایش قیمت ارز (و در نتیجه سطح عمومی قیمت)، اعضای جامعه را در معرض خطر بزرگ نرخ های تورم افسارگسیخته قرار می دهد.

تبریزی با یادآوری تجربه ونزوئلا به مقامات ارشد دولتی گفت: ونزوئلا سال ها تورم مشابه ما داشت، حدود 24 درصد. اما در سال 2014 نرخ تورم ناگهان به 63 درصد رسید. و سال بعد نرخ تورم 120 درصد بود، در سال 2016 250 درصد بود و سال بعد قیمت ها منفجر شد و چندین هزار درصد افزایش یافت.

سایت مجله اکونومیست نیز با انتشار نموداری از کاهش ارزش ریال، از رسیدن ارزش پایه پولی ایران به پایین ترین سطح تاریخ خود خبر داد.

اکونومیست در گزارش خود کاهش ارزش ریال در برابر دلار در بهمن ماه 1392 را نشانه ای از وضعیت وخیم اقتصادی ایران دانسته و سیر تحول ارزش ریال در برابر دلار را در 10 سال گذشته بررسی کرده است. او سال‌ها نوشت که پول ملی ایران در مقایسه با سال قبل ۵۵ درصد کاهش یافته است.