حمایت از حقوق سهامداران خرد در برنامه هفتم توسعه

به گفته پی ام آپ، متن کامل شد صورت حساب برنامه هفتم توسعه جمهوری اسلامی ایران منتشر شد. در این لایحه برنامه های متعددی برای بهبود بازار وجود دارد. زمینه ارائه می شود که آنها را بررسی خواهیم کرد.

شاید مهمترین بخش برنامه هفتم توسعه باشد فرو سرخ در خصوص بازار سرمایه، ایران به حمایت از سهامداران خرد فکر کرد. زیرا حمایت از انجام موجودی داران خرد از اواسط سال 2099 شاخص کل بازار سرمایه دچار رکود قیمتی شده است.

با توجه به اهمیت این موضوع، ماده 6 لایحه برنامه هفتم توسعه به حمایت از سهامداران خرد اختصاص دارد. ماده 6 این قانون «به منظور حمایت از حقوق سهامداران خرد و ارتقای حاکمیت شرکتی در بازار سرمایه از ابلاغ این خبر قانون تملک سهام شرکت های سهامی عام سازمان بورس و اوراق بهادار توسط شرکت های تابعه یا وابسته آن ممنوع است. در هر صورت صاحبان این نوع سهام حق رای ندارند و در اساسنامه مربوط به تشکیل مجامع عمومی و تصمیمات آنها لحاظ نشده است.

در تبصره یک ماده ۶ نیز آمده است «مدیران شرکت‌هایی که حداقل یک کرسی مدیریتی آن به طور مستقیم یا غیر مستقیم (با واسطه) تحت مالکیت شرکت‌های سهامی عام ثبت شده نزد سازمان بورس و اوراق بهادار هستند، موظفند فهرست شرکت‌های تحت تملک و درصد مالکیت خود در آن‌ها را به سازمان بورس و اوراق بهادار ارائه دهند»

همچنین در تبصره 2 ماده 6 آمده است: «سازمان بورس و اوراق بهادار موظف است به نحوی عمل کند که ترکیب سهامداران دارای حق رای هر شرکت توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و سازمان بورس اعلام شود. انحلال وجوه طبق مقررات این ماده». مفاد اجرایی این بند حداکثر تا 3 ماه پس از لازم الاجرا شدن این قانون توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل و به تصویب هیأت وزیران می رسد.

همچنین در ماده 11 لایحه قانون برنامه هفتم توسعه بر شرکت سهامی پروژه در بازار سرمایه تاکید شده است. در این ماده آمده است: «وزارت اقتصاد و دارایی موظف است در فروردین ماه هر سال با همکاری وزارتخانه‌های صنایع، معدن و تجارت بزرگراه و شهرسازی روغن مشارکت کار و رفاه اجتماعی و کشاورزی تعیین پروژه های با کارایی مناسب و نرخ ارز و عرضه عمومی سهام آنها در قالب شرکت سهامی عام طرح در بازار سرمایه یا انتشار اوراق بدهی برای تامین مالی آنها طبق ساز و کار مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار فهرست این پروژه ها حداکثر تا یک ماه پس از ابلاغ این مصوبه به تصویب شورا خواهد رسید.وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف است با همکاری بانک مرکزی ج. ا. ا نسبت به رفع موانع تأمین مالی از طریق انتشار اوراق بدهی موضوع این بند اقدام نماید».

در برنامه هفتم توسعه اهمیت مبادله کالا عملیات سپرده کالایی نیز به عنوان یکی از راه های پیشرفت کشور مورد تاکید و ذکر قرار گرفته است. ماده 14 این لایحه مقرر می دارد: «وزارت اقتصاد و دارایی با همکاری وزارت صنعت، مال خودم و کسب و کار و وزارت نفت درباره تنوع و افزایش دامنه کالایی دریافت های سپرده کالایی در بورس کالا و معرفی و افزایش سرمایه گذاری سرمایه گذاران عمومی در بورس کالا و انرژی به منظور راهنمایی نقدینگی به بازارهای مولد بروید. سازمان امور مالیاتی موظف به همکاری با بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار جامعه بورس محصولات پایه است. ایران تبیین مکانیسم های کاربردی، لازم برای رفع ابهامات مربوط به تعهدات مالیاتی سرمایه گذاران به گواهی سپرده کالا عمل کرده و آن را تسهیل کنید».

در بخش دیگری از این طرح به بهره برداری از بازار آزاد از طریق بازار سرمایه می پردازد که بدین منظور در بند «ج» ماده 61 لایحه قانونی برنامه توسعه جمهوری هفتم به آن پرداخته شده است. ایران اسلامی گفته شده است که «بانک مرکزی می‌تواند تمام یا بخشی از اوراق مالی اسلامی دولت را که نزد بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی و سایر مؤسسات مالی غیربانکی برای انجام عملیات بازار آزاد در اختیار دارد، ثبت و نگهداری کند». . همچنین بانک مرکزی مسئولیت عملیات مربوط به این گونه اوراق، انتقال مالکیت و تسویه عملیات را بر عهده دارد. . سازمان بورس و اوراق بهادار موظف است تا پایان سال اول برنامه برای این منظور زیرساخت‌های فنی و قانونی لازم را فراهم کرده و در ارائه و تبادل روزانه اطلاعات اوراق مالی اسلامی دولتی میان دو بازار پول و سرمایه همکاری نماید».

در این لایحه بر معاملات برق در بازار انرژی نیز تاکید شده است. ماده 81 این لایحه «به منظور کاهش تصرف دولت در تجارت برق، قطع صنعت برق به بودجه دولت عمومی و برقراری تراز مالی و عدم التزام ما به مابه التفاوت قیمت های تکلیفی و قیمت تمام شده انرژی برق، وزارت نیرو موظف است به گونه ای عمل کند که با تامین باشد. برق تولید نیروگاه های کشور، تا پایان سال دوم برنامه، سهم معاملات را به حداقل 30 درصد و در پایان برنامه به حداقل 60 درصد از کل معاملات افزایش دهد و همچنین بهبود وضعیت را به همراه داشته باشد. ارتباط مالی بین وزارت نیرو و دولت به گونه ای است که ضمن ایجاد استقلال با تامین مالی صنعت برق و پایان دادن به وابستگی به بودجه عمومی، دولت عدم تعادل مالی صنعت برق را برطرف کرده و انگیزه‌های اقتصادی کافی برای ارتقای بهره‌وری نیروگاه‌ها و کاهش تلفات شبکه فراهم کرده است. در دستورالعمل اجرایی این بند بر لزوم خرید برق از بورس انرژی، تعیین نرخ سوخت و ترانزیت برق در شبکه انتقال و توزیع و سهم هر یک از ارکان صنعت برق در تولید تاکید شده است. . ، توزیع و انتقال و غیره با یک پیشنهاد وزارت نیرو با همکاری وزارتخانه های نفت، امور اقتصادی و دارایی سازمان برنامه و بودجه کشور حداکثر تا سه ماه پس از ابلاغ این قانون به تصویب شورای اقتصاد خواهد رسید.

همچنین در بخشی از ماده ۸۲ مقرر می‌دارد: «بر حسب نوع گواهی بالاترین مقام شرکت‌های تابعه وزارت نفت و نیرو، صادرکننده (گواهینامه) موظف به ارائه ضمانت نامه تحویل حامل صرفه جویی در خریداران باید طبق قوانین بورس عمل کنند. ناشر موظف به ارائه ضمانت نامه های مورد قبول سازمان بورس و اوراق بهادار می باشد.

از دیگر مواد این لایحه که مربوط به بازار سرمایه است، مربوط به ماده 59 است که در آن تبدیل اعتبارات جاری سهامداران اصلی به سرمایه، تبدیل بخشی از سپرده های اصلی به سرمایه و … تبدیل بدهی های غیر سپرده ای به سهام مورد بحث قرار می گیرد.

سازمان ثبت اسناد و املاک کشور موظف است حداکثر ظرف 48 ساعت تمامی گواهی فوت را به سازمان بورس اعلام کند.

ماده 77 مقرر می دارد: «به منظور بهبود ذخایر سازمان ها و صندوق های تأمین اجتماعی و حفظ حقوق و تکالیف بیمه شدگان بین نسلی، علاوه بر ضوابط مندرج در بند «ث» ماده 15 قانون تشکیلات جامع. نظام بازنشستگی و تامین اجتماعی و تقویت حاکمیت شرکتی و شفافیت در زمینه سرمایه گذاری، سودآوری و کارایی سبد سرمایه گذاری، کاهش بنگاه گرایی و تغییر تمرکز به سمت سرمایه گذاری سهام، مسئولیت هیات مدیره و اصول تحلیل ریسک، “مقررات سرمایه گذاری”. برای سازمان ها و صندوق ها بازنشستگی ظرف (6) ماه پس از ابلاغ این قانون با پیشنهاد مشترک سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت تعاون، کار و رفاه و تامین اجتماعی به این ترتیب به تصویب هیات وزیران می رسد که تا پایان برنامه هفتم 80 درصد دارایی سازمان ها و صندوق های بازنشستگی به صورت سهام غیر مدیریتی باشد.

در پایان فصل 3 این لایحه که مهار پایداری است تورم در اصل 57 به اصلاح ساختار مالی نظام بانکی و کاهش عدم تعادل بانک ها در اجرای برنامه اشاره شده است. در بند «ب» ماده 57 «به منظور بهبود نظارت بانک مرکزی و در صورت تخلف مؤسسات اعتباری از قوانین و مقررات و همچنین اجرای برنامه تجدید ساختار و حل و فصل در بانکداری شبکه ای مقرر شده است. ، با هدف ارتقای ثبات و سلامتی سیستم بانک مرکزی حسب مورد دارای اختیارات ذیل می باشد.

1- جلوگیری از تقسیم سود و ذخایر قابل تقسیم بین سهامداران.

تبصره – بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی مشمول مقررات مربوط به حداقل سود سالانه موضوع ماده (90) لایحه قانونی که بخشی از سود سهام را اصلاح می کند. قانون کسب و کار نیستند

2- تعیین ناظر یا ناظران مقیم برای اطمینان از اجرای صحیح اقدامات اصلاحی مقرر.

3- تعیین حسابرس مستقل برای تهیه گزارش های ویژه

4- الزام به نگهداری ذخیره ویژه

5- ممنوعیت پرداخت های جبرانی یا پاداش اجرایی حداکثر تا یک سال

6- الزام سهامدار اکثریت شرکت کننده به منظور کاهش تعداد سهام با تحویل تمام یا بخشی از سهام در اختیار خود در مهلت مقرر.